Γράφει ο Γιώργος Μακρίδης Καστρινός – Αστρινός  

Το μυαλό δέχεται μυριάδες εντυπώσεις, επιρροές, ερεθίσματα, άλλες σημαντικές και ενδιαφέρουσες, άλλες ασήμαντες και τετριμμένες, άλλες αλλόκοτες, άλλες εφήμερες και φευγαλέες κι άλλες χαραγμένες με φωτιά και ατσάλι. Έρχονται από παντού και σε ακαθόριστες χρονικές στιγμές. Ένας αστείρευτος καταιγισμός άπειρων ατόμων, ραδιοκυμάτων, δορυφορικών μηνυμάτων. Καθώς περνάνε, αγγίζουν πολλούς. Η καίρια στιγμή έρχεται και μένει ή φεύγει. Η μηδαμινή διάσταση του ανθρώπου μέσα στη μεγαλειώδη άπλα της φύσης φαίνεται πιο καθαρά όταν ταξιδεύεις. Ταξιδεύοντας στοχάζεσαι πολλά με ένα από αυτά, τη ρευστότητα της ανθρώπινης κατάστασης που απαρτίζεται και από εμπειρίες. Γιατί, αν κάτι έχει γίνει, έχει συντελεστεί, κανένας δεν μπορεί να πει πως ήταν πρώτα. Ωραία τα μυστήρια της ζωής.

Πολλά γεγονότα αλλάζουν έστω και για μικρά χρονικά διαστήματα τη ζήση μας, την καθημερινότητά μας.

Οι φολκλορικές συναντήσεις, χάνονται στα βάθη του χρόνου 

Η καλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί το κυριότερο πεδίο της φαντασίας και "των φανταστικών γενών". 

Η ποίηση είναι η γνώση του κόσμου, μια κοινωνική λειτουργία.

Ο χορός είναι ο συνδυασμός των πιο πάνω. Ο χορός σε πιάνει από το γιακά και σε μεταφέρει σε τοπία πραγματικά και νοητικά, ονειρικά ή και εφιαλτικά. Σκαρώνει σκηνές και διαλόγους από ιστορίες. Ένα ροδάνι γυρίζει ασταμάτητα. Τα χέρια ενώνονται και χωρίζουν. Τεμαχίζουν το χρόνο ρυθμικά. Ηχούν ρυθμικά χέρια, πόδια. Οι χορευτές άλλοτε συγκλίνουν, άλλοτε αποκλίνουν στον κύκλο του χορού, ονειρεύονται, συνομιλούν, σιωπούν, βουβαίνονται. Τα πρόσωπα κρύβονται στη σκιά της μουσικής και την ανωνυμία. Το περιβάλλον είναι ονειρικό, οικείο, απρόσμενο. Οι χορευτές συντονίζονται με τις νότες της μουσικής στη συνομωσία του χρόνου! 

Ο χορευτής αντιλαμβάνεται και ενεργεί σαν ένα αυτόματο της γενικής συγκίνησης. Έρχεται από το όνειρο για να μεταφέρει στο χώρο του χορού, στον συγχορευτή του αλλά και στο θεατή, γαλήνη, νηφαλιότητα, ανάταση ψυχής και σώματος, αλληλεγγύη των ρυθμών και ονειρικά ταξίδια. Η ψυχή του και η ψυχή του θεατή, ρεμβάζουν, μεταφέρονται σε τόπους ανθηρούς, γεννούν όνειρα.  

Ξεκινήσαμε πρωί- πρωί πρώτη Αυγούστου, με τις ευχές για καλό μήνα, καλό μας ταξίδι, να τα περάσουμε ωραία.

Αφήσαμε την ωραία Ελλάδα μας, περνώντας από πολύ όμορφα μέρη. 

Είδαμε τον Ήλιο ν' ανατέλλει  και να δύει. Γελάσαμε, τραγουδήσαμε, είπαμε ανέκδοτα, … 

Είναι και κάτι τέτοια που νικάνε, τον χρόνο, την μονοτονία, την καθημερινότητα…

Περάσαμε τα πρώτα σύνορα και έπειτα άλλα.

Μπήκαμε στη Σερβία.

Δεξιά και αριστερά του δρόμου καλαμποκιές, ηλιοτρόπια, … σε μια πορεία αρκετών χιλιομέτρων.

Περάσαμε έξω από το Βελιγράδι. Στην πλαγιά του δρόμου έγραφε μέσα στο γρασίδι «Βελιγράδι». Φωτογράφισα λίγο πιο πέρα ένα πρατήριο καυσίμων. Εκεί είχαμε, εδώ και αρκετά χρόνια, περάσει τη βραδιά μας, μέσα στο φορτηγάκι, στο ταξίδι μας για το Αμβούργο της Γερμανίας.

Περάσαμε από το μέρος που σμίγουν ο ποταμός Δραύος με τον ποταμό Σαύο (Σάββα) και έχουμε τον Δούναβη. Θυμήθηκα ότι εκεί κοντά στην όχθη είναι ο πύργος Νεμπόισα, όπου φυλακίστηκε και θανατώθηκε ο Ρήγας Βελεστινλής το 1798 και ο Μητροπολίτης Βελιγραδίου Μεθόδιος το 1800.  

Το απόγευμα φθάσαμε στο Νόβι Σαντ της Σερβίας

Το βράδυ κάναμε βόλτες στην πόλη και απολαύσαμε το ποτό μας στα τραπεζάκια έξω. Χαζέψαμε με δυο κιθαρίστες, και στις πλατείες με τα ωραία κτήρια και τα αγάλματα. 

Πήγαμε να δούμε τον Δούναβη, στην αριστερή όχθη του οποίου είναι χτισμένο το Νόβι Σαντ.  Ήταν όλα γραφικά και απέναντι το φρούριο Πετροβαραντίν. 

Το ταξίδι μας την άλλη μέρα ήταν ένα πέρασμα από γραφικά μέρη, με καταπράσινες περιοχές, γραφικά χωριά, ωραία σπίτια, αγάλματα στην άκρη του δρόμου και άλλα που δεν περιγράφονται με λόγια, δίπλα στο Δούναβη. Τραγουδήσαμε, είπαμε ανέκδοτα…

Γύρω οι σκιές πυκνώνανε κι η πλάση βυθιζόταν στο σκοτάδι. Η νύχτα έστηνε, περίεργη, αυτί στα ψιθυρίσματα, στα τραγούδια, στους χορούς, κρυμμένη στο αυγουστιάτικο αεράκι.  

Στην Κρακοβία το βράδυ φάγαμε σε ένα γραφικό εστιατόριο, όπου ήταν και χορευτικά από άλλες χώρες. 

Κάναμε τη βόλτα μας στην πόλη και πήραμε μια εικόνα της Κρακοβίας τη νύχτα. Απολαύσαμε το ποταμό Βιστούλα.   

3-Αυγούστου-2019, σημειώνω την ημερομηνία, γιατί ήταν η μέρα συγκλονιστική, μιας και πήγαμε στο Άουσβιτς!

Ξεκινήσαμε πρωί, μόλις η νυσταγμένη αυγή μισάνοιγε τα βλέφαρα. Ο καιρός ήταν ωραίος και η υγρασία γέμιζε με δάκρυα τα τρυφερά φύλλα των δέντρων και των λουλουδιών.  Μπήκαμε στην ουρά. Έβλεπα τα μαυροκόκκινα κτήρια και πόνεσε η καρδιά μου, πιάστηκε η ανάσα μου. Βγήκα από την ουρά και πήγα λίγο πιο πέρα. Φαντάστηκα τους ανθρώπους που υπέφεραν εκεί. Έπειτα τους δικούς μου στον Πόντο. Οι σκέψεις ερχόταν και στοιβάζονταν η μία πάνω στην άλλη, η μια δίπλα στην άλλη. 

Πέρασα την πύλη με την επιγραφή "Η εργασία απελευθερώνει» και μαζί μου πέρασαν πολλοί. Τους φαντάστηκα να βγαίνουν για πολλές ώρες δουλειά και έπειτα να γυρίζουν πεινασμένοι, διψασμένοι, παγωμένοι, άρρωστοι,…  κουβαλώντας και τα κουφάρια όσων είχαν πεθάνει!

Πέρασα από εκεί που ήταν η ορχήστρα, μπροστά από το κτήριο της κουζίνας και φαντάστηκα τα εμβατήρια που έπαιζε. Άρχισα το βηματισμό της χήνας.

Έπειτα ήρθε στο νου μου η γυναικεία ορχήστρα στο γυναικείο τμήμα του Άουσβιτς- II Μπίρκεναου. 

Είδα το χάρτη με τα σημαντικότερα μέρη απ' όπου ξεκινούσαν τρένα με εξόριστους. Πίνακες με αριθμό εξόριστων και στάχτες θανατωμένων. Πρόσεξα 55.000 από Ελλάδα!

Θανατώθηκαν πολλοί: Ηγετικές μορφές, διανοούμενοι, επιστήμονες, αντιστασιακοί, αξιωματικοί,…

Γινόταν επιλογή, για πειράματα, όπως δίδυμα παιδιά!

Κάποιοι ζούσαν μόνο για μερικές ώρες! 

Τα υπάρχοντα των κρατουμένων λαφυραγωγούνταν συστηματικά, για λογαριασμό του Γ΄ Ράιχ και την τράπεζά του!

Σε άλλο κτήριο είδαμε φωτογραφίες από αρχεία των SS.

Μοντέλα από βαγόνια, χωρίς παράθυρο, όπου στοιβάζονταν ο ένας πάνω στον άλλο και βάδιζαν προς τον θάνατο.

Είδαμε τα δοχεία με το δολοφονικό αέριο «Κυκλώνας Β». Το περιεχόμενο το έριχναν στους θαλάμους και οι φωνές και ο πανικός κρατούσε μερικά λεπτά και μετά νεκρική ησυχία. Στους θαλάμους οι άνθρωποι έμπαιναν γυμνοί και ότι πολύτιμο μπορεί να είχαν, τους το έπαιρναν. Τα πτώματα καίγονταν στα κρεματόρια. Από κάθε άτομο έμεναν 650 γραμμάρια στάχτης!

Σε άλλο κτήριο, άλλη φρίκη. Δυο τόνοι γυναικεία μαλλιά και υφάσματα από ανθρώπινες τρίχες. Τα μαλλιά ήταν πρώτη ύλη στη βιομηχανία!

Σε άλλο κτήριο φωτογραφίες δολοφονηθέντων. Αεροφωτογραφίες και φωτογραφίες του Κόκκινου Στρατού.

Οι Γερμανοί καθώς πλησίαζε ο Κόκκινος Στρατός στο Άουσβιτς, άδειαζαν βιαστικά αποθήκες, γκρέμιζαν και έκαιγαν κτήρια…

Άλλα δεν πρόλαβαν να τα στείλουν στην Γερμανία ή να τα καταστρέψουν και έμειναν να μαρτυρούν τα εγκλήματά τους.

Έμειναν κατσαρόλες, πιατικά, είδη καθημερινής χρήσης, ρούχα, γυαλιά, βαλίτσες με τα ονόματα αυτών στους οποίους ανήκαν, με λεπτομέρειες, για να μπορούν να τις βρούνε.

Ρούχα παπούτσια μικρών και μεγάλων. Πράγματα παιδιών που βασανίζονταν σε πειράματα "γιατρών".

Μετά είδαμε πως γινόταν "η υποδοχή" των εξόριστων. Τραυματική εμπειρία.

Αυθεντικές ενδυμασίες. Φωτογραφίες εξασθενημένων, φοβισμένων, τραυματισμένων, πεινασμένων παιδιών και γυναικών.  Μοντέλο της τροφής για μια μέρα. Φωτογραφία με τέσσερα κορίτσια, θύματα των "ιατρικών" πειραμάτων του "γιατρού τέρας" , "του αγγέλλου του θανάτου", Γιόζεφ Μένγκελε. 

Στο προαύλιο του 11ου μπλοκ απέναντι από την είσοδο είδαμε τον "Τοίχο του Θανάτου" όπου γίνονταν εκτελέσεις με τουφεκισμό.

 Σε αυτό το μέρος, μπροστά από τον "Τοίχο του Θανάτου" γινόταν εκτελέσεις με κρέμασμα. Εδώ είχαν και όρθια δοκάρια που τα χρησιμοποιούσαν για την "τιμωρία του πασσάλου".

Σε έναν χώρο δολοφονήθηκαν μερικές χιλιάδες άτομα με ένεση φαινόλης. Και μετά.. κρεματόριο για να καούν.

Μπροστά από την κουζίνα του στρατοπέδου βρίσκεται αναπαράσταση της ομαδικής αγχόνης.

Δίπλα πάνω στον τοίχο υπάρχουν φωτογραφίες κρατουμένων, όπως και σκίτσο αποτύπωσης της εκτέλεσης των κρατουμένων αυτών.

Τα προσκλητήρια γινόταν μπροστά από την κουζίνα, όπου υπήρχε και θάλαμος προσκλητηρίων, και στην πλατεία κατά μήκος των δρόμων μπροστά από το μπλοκ.

Πιο πέρα βρίσκεται η αγχόνη όπου εκτελέστηκε ο πρώτος διοικητής του στρατοπέδου, αντισυνταγματάρχης Rudolf  Hoss. Εκεί για να δει και θυμηθεί τα όσα έκανε…

Είδαμε το θάλαμο αερίων και το κρεματόριο.

Οι πιο τραγικές φιγούρες όλης αυτής της τραγωδίας ήτανε οι Ζόντερ Κομάντο. Είχαν το πιο δύσκολο και απάνθρωπο έργο σε αυτά τα στρατόπεδα. Ήτανε η πιο φρικαλέα ανακάλυψη των Ναζί.

Αυτοί οι άνθρωποι έπρεπε να καίνε τα πτώματα των δικών τους ανθρώπων μέχρι να γίνουν στάχτη.

Έπρεπε να καθαρίζουν τους γεμάτους πτώματα θαλάμους αερίων για τους επόμενους και να εξαφανίζουν τα ίχνη των εγκλημάτων όπως και να συλλέγουν λάφυρα από τους νεκρούς.

Το ΆουσβιτςII- Μπίρκεναου. Τρία χιλιόμετρα από το Άουσβιτς I. Υπήρχε και Άουσβιτς III Μόνοβιτς έξη χιλιόμετρα από το Άουσβιτς I  και δεκάδες υπστρατόπεδα!

Για την περίφραξη του στρατοπέδου Άουσβιτς ΙΙ χρησιμοποιήθηκε 17 χιλιομέτρων ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα. Είχαν επίσης κατασκευαστεί μερικά χιλιόμετρα δρόμων και είχε δημιουργηθεί σύστημα αποστραγγιστικών τάφρων μήκους 13 χιλιομέτρων.

Περνώντας την πύλη, αισθάνθηκα να περνώ προς την εξόντωση. Από εδώ μπορούσε να περάσει το τρένο και να σταματήσει στο κεντρικό σημείο του στρατοπέδου, την πλατφόρμα.

Είδαμε τα ξύλινα κτίσματα, την "καραντίνα", και τους ξύλινους πυργίσκους σκοπιάς.

Στην άκρη της πλατφόρμας και στις δύο πλευρές βρίσκονται τα ερείπια των θαλάμων αερίων και κρεματορίων. Δίπλα από το κρεματόριο 2 φαίνονται δύο λιμνούλες.

Εκεί έριχναν τις ανθρώπινες τέφρες οι Ζόντερ Κομάντο μετά από την καύση των πτωμάτων στα κρεματόρια και στον ποταμό Βιστούλα.

Στην επανάσταση των Ζόντερ Κομάντο που έγινε σε αυτό το στρατόπεδο, συμμετείχαν Έλληνες, που έλεγαν τον εθνικό μας ύμνο και άλλα τραγούδια. Κανένας δεν επέζησε!

Είδαμε τους κοιτώνες.

Οι πλινθόκτιστοι κοιτώνες προορίζονταν για 700 άτομα. Στο εσωτερικό τους υπήρχαν 60 τριώροφες κουκέτες. Καθένα από τα 180 σανιδοκρέβατα θεωρητικά ήταν για 4 άτομα, αλλά στην πραγματικότητα έφταναν τα 6 με 7 άτομα. Έτσι αν κάποιος ήθελε να αλλάξει πλευρό, άλλαζαν όλοι μαζί.

Το βράδυ οι έγκλειστοι κοιμόντουσαν πάνω σε απλωμένο άχυρο που βρισκόταν πάνω στις σανίδες των κρεβατιών χωρίς μαξιλάρι. Σε περιόδους συμφόρησης με μία κουβέρτα έπρεπε να σκεπαστούν περισσότερα άτομα.

Κατά την περίοδο του χειμώνα, οι χώροι θερμαίνονταν με μικρές σόμπες, οι οποίες δεν παρήγαγαν αρκετή θερμότητα.

Είδαμε τα αφοδευτήρια, πενήντα τόσα, το ένα δίπλα στο άλλο, ένα δεξιά και το άλλο αριστερά και ο χρόνος χρήσης περιορισμένος.

Είχα στην τσέπη μου, από τα Γιάννενα, τέσσερα μαραμένα λουλούδια, από αυτά που κανένας δεν τα κόβει για να στολίσει το βάζο του με την ταπεινή και πρόσκαιρη , την ευάλωτη ομορφιά τους. Τα δυο τα άφησα στο Άουσβιτς και τ' άλλα δυο στο Μπιρκενάου, έτσι για να σβήσουν, όπως και οι Γιαννιώτες που άφησαν την τελευταία τους πνοή εκεί και για όσους, μετά την φρίκη αυτών των στρατοπέδων, γύρισαν στα Γιάννενα αφήνοντας κάτι από τη ζωή τους, σ' αυτά τα μέρη. 

Αβυθομέτρητη και ανεξιχνίαστη η φύση του ανθρώπου και το φως ανέβαινε στυγνό, πέρα από μακριά. Στεγνό από αισθήματα… το λιπαίνουν όμως τα δάκρυα των ανθρώπων. 

Έπειτα θυμήθηκα όσους σήμερα πάσχουν από τα δεινά του πολέμου. Μού ήρθαν στο μυαλό, πολλά από αυτά που διάβασα γι' αυτούς… Και είμαι εδώ. Χωρίς να ξέρω. Υπάρχω χωρίς να υπάρχω… Δεν ήξερα ότι γίνεται να ζεις και να είσαι νεκρός… Έφυγα, και δεν ξέρω ποιος είμαι… Δεν ήξερα πως η θάλασσα είναι πιο αλμυρή από τα δάκρυα του παιδιού μου… Δεν ήξερα ότι είμαι αριθμός… Δεν ήξερα ότι πρέπει να φοβάμαι για να ζήσω… Δεν ήξερα ότι το εδώ μπορεί να σκοτώσει το παιδί μου… Δεν ήξερα ότι το εκεί είναι ο πιο πέρα θάνατος… Δεν ήξερα ότι τα χέρια μου δεν γίνεται ν' αγκαλιάσουν…  Τίποτε δεν ήξερα κρατώντας το πνιγμένο παιδί μου…Τίποτα δεν ήξερα. Και ούτε τώρα ξέρω…    

Σε όλη την υπόλοιπη ημέρα, όπως και τώρα, οι εικόνες από αυτά τα μέρη, είναι μπροστά μου.

Κατά τις 3 το μεσημέρι θα ανεβαίναμε στο κάστρο Βαβέλ (Wawel Royal Kastle), σύμβολο πατριωτισμού και πνευματικής δύναμης. Έπιασε μια μπόρα και βραχήκαμε. Ανεβήκαμε γύρω στις 5. Πολύ όμορφο και ιστορικό το κάστρο. Τι να περιγράψεις! Μετά η βόλτα στην παλιά πόλη, ήταν πολύ ευχάριστη. Γραφικά κτήρια, αγάλματα, βόλτες με άμαξες με δυο άλογα και αμαξάδες με γραφικές ντόπιες φορεσιές. Είδα και όμορφες να οδηγούν τα αμάξια, με στολισμένα άλογα.

Στην κεντρική πλατεία στήσαμε χορό. Μαζεύτηκε πολύς κόσμος και χόρευε μαζί μας. Πάρα πολλά κινητά, φωτογραφικές μηχανές, απαθανάτισαν και σκόρπισαν στα πέρατα της Γης μας, αυτές τις υπέροχες στιγμές. Οι χοροί μας και τα τραγούδια μας, ταξίδεψαν. 

Το βράδυ ήταν η πρώτη ημέρα που θα χορεύαμε. 

Τα χορευτικά ήταν πολλά με όμορφους παραδοσιακούς χορούς, από πολλά μέρη της Γης μας. Οι θεατές και οι χορευτές ενθουσιάστηκαν από το κάθε χορευτικό. Ο ενθουσιασμός τους έγινε πιο μεγάλος από τη στιγμή που παρουσιάστηκε το χορευτικό μας. Πολλοί ήρθαν να μας συγχαρούν και ας μην ήξεραν Ελληνικά. Η επιτροπή και ο υπεύθυνός της βλέποντας το χασαποσέρβικο που ήταν ο τελευταίος μας χορός, ζήτησε να φροντίσουμε για την τελετή λήξης, να ετοιμάσουμε μουσική με χασαποσέρβικα.   

Ήταν για όλους μας μια πολύ όμορφη βραδιά.

Την άλλη μέρα το πρόγραμμα είχε επίσκεψη στα αλατωρυχεία. Ο εξωτερικός χώρος, ήταν πολύ όμορφος και με τα σχετικά μαγαζιά. Είναι δύσκολο, αν δεν ξέρεις κάτι, να φανταστείς τι πρόκειται να δεις.

Φαντάστηκα τον χώρο, την εποχή που το αλατωρυχείο ήταν ενεργό. 

Το Αλατωρυχείο της Βιελίτσκα εκτείνεται σε εννέα υπόγεια επίπεδα και φθάνει σε βάθος τα 327 μέτρα, με περισσότερες από 2.040 αίθουσες και 300 χλμ. στοές, που είναι λαξεμένες πάνω σε συμπαγείς όγκους αλατιού, καθώς και υπόγειες λίμνες.

Εμείς περπατήσαμε περίπου δυο χιλιόμετρα. Επισκέψιμο είναι μόνο το 1% του αλατωρυχείου, για λόγους ασφάλειας. Στην αρχή κατεβήκαμε όμορφες ξύλινες σκάλες, σε βάθος 130 μέτρα και στο τρίτο επίπεδο. Περπατάς και νομίζεις ότι οι άνθρωποι του αλατωρυχείου, ήταν  άνθρωποι που πέρα από τη δουλειά τους ήταν καλλιτέχνες με πολλές ευαισθησίες, με φαντασία, αγαπούσαν τα ωραία και αυτά τα κληροδοτούσαν και στους άλλους. 

Ο χώρος γύρω μας ήταν χώρος τέχνης. Με αγάλματα από αλάτι που έδειχναν τη ζωή στο αλατωρυχείο, όταν αυτό ήταν σε λειτουργία. Υπόγεια λίμνη, χώροι δεξιώσεων… 

Εντυπωσιακό είναι το "Παρεκκλήσι της Ευλογημένης Κίνγκα", (προστάτιδα των αλατωρύχων) όπου βλέπουμε τη μορφή της και έναν γονατισμένο αλατωρύχο να της προσφέρει αλάτι και ένα δαχτυλίδι, το δαχτυλίδι της Κίνγκα με το σχετικό θρύλο.   

Εντυπωσιακός είναι ο καθεδρικός ναός διαστάσεων 54 μ. επί 17 μ. και με ύψος 12 μέτρα. Η κατασκευή αυτού του υπόγειου ναού διήρκεσε περισσότερο από 30 χρόνια (1896 – 1927), ενώ χρησιμοποιήθηκαν 20.000 τόνοι συμπαγούς αλατιού. Όλα τα αντικείμενα μέσα στο ναό, από τους πολυελαίους μέχρι τα είδη θρησκευτικής λατρείας, είναι κατασκευασμένα εξολοκλήρου από το αλάτι του ορυχείου. Από την οροφή του ναού κρέμονται πολυέλαιοι από αλάτι, η Αγία Τράπεζα και ένας Εσταυρωμένος δεσπόζουν στην αίθουσα, ενώ οι τοίχοι κοσμούνται με ανάγλυφες από αλάτι βιβλικές παραστάσεις.

Ανάμεσα στα άλλα παρεκκλήσια του αλατωρυχείου είναι και το έξοχο μπαρόκ "Παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου", που καθαγιάστηκε το 1698. Οι τοίχοι του είναι διακοσμημένοι με ανάγλυφες παραστάσεις, ενώ υπάρχουν πολλά αγάλματα φτιαγμένα από αλάτι, από τα οποία ξεχωρίζει η Παναγία με το Βρέφος Άγιο Αντώνιο, προστάτη άγιο των μεταλλωρύχων.

Το πιο αξιόλογο ίσως ανάγλυφο μέσα στο αλατωρυχείο είναι «Ο Μυστικός Δείπνος» του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Άλλα αγάλματα από αλάτι είναι της Αγίας Βαρβάρας, του Πολωνού αστρονόμου Νικολάου Κοπέρνικου, του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ και άλλων διασημοτήτων.

Υπάρχει επίσης και λειτουργεί ένα σανατόριο για κάποιους που οι παθήσεις τους επιβάλουν να βρεθούν για λίγες μέρες σε περιβάλλον με πολύ ιώδιο. 

Το απόγευμα ετοιμαστήκαμε για τη δεύτερη βραδιά παραδοσιακών χορών. 

Το λεωφορείο μας άφησε σε αρκετή απόσταση από το χώρο που θα γινόταν οι χοροί. Περπατήσαμε για τον χώρο αυτό, μας οδηγούσε μια ομορφονιά. Στη διαδρομή μας αυτή, μπροστά η ελληνική σημαία, πίσω το λάβαρο του χορευτικού συλλόγου των Λακκωμάτων, πιο πίσω η φλογέρα και το ντέφι με την ομάδα των χορευτών και συνοδών να τραγουδούν. Μέτρησα πάνω από 160 κινητά, φωτογραφικές μηχανές, τάμπλετ…να απαθανατίζουν την παρέα μας!

Χορεύαμε σε έναν πολύ μεγάλο στεγασμένο χώρο. Πολύς κόσμος, πολλά χορευτικά. 

Πάλι το χορευτικό μας, ξεσήκωσε τον κόσμο. Πολλά και συνεχόμενα χειροκροτήματα, πολύ κέφι, πολύς ενθουσιασμός! 

Στο τέλος μπήκαν τα χασαποσέρβικα. Γέμισε η αίθουσα από χορευτές… Πάνω από πεντακόσια άτομα, χορευτές και όχι, να χορεύουν για δέκα λεπτά … Αυτό ήταν διάδοση πολιτισμού. Αυτό είναι η ελληνική κουλτούρα. Αυτό ήταν διαφήμιση του ελληνικού τρόπου ζωής. Συγκινητικές στιγμές…

Μια ομορφιά με πλησίασε και μου έδωσε να πιω από το μπουκάλι της. Πρόσωπο ηλιοκαμένο, γεμάτο υγεία,     παράξενα μάτια, όμορφα καστανά μαλλιά, λυγερό κορμί, της χαμογέλασα, μου χαμογέλασε και φάνηκαν τα όμορφα δόντια της.  Είπαμε και δυο κουβέντες… Με άγγιξε… Τα δάχτυλά της τελείωναν σε μακριά περιποιημένα νύχια … Ποια ήταν;

Μοιράστηκαν αναμνηστικά, μεταξύ των συλλόγων. Η συγκίνηση ήταν φανερή, στα πρόσωπα απλωμένη η χαρά.

Όμορφες συναντήσεις. Οι λαοί ξέρουν να μονιάζουν. Ξέρουν ν' αγαπούν, οι καρδιές σκιρτούν, οι άνθρωποι ξέρουν να χαμογελούν.    

Ακολούθησε δείπνο. Το φαγητό ήταν πολύ ωραίο και τα ποτά άφθονα

Η αίθουσα άδειαζε. 

Φύγαμε τραγουδώντας με φλογέρα και ντέφι. Πάλι φωτογραφίες, κινητά…

Στην επιστροφή, πάλι τραγούδια, ανέκδοτα, χοροί, κλήρωση δώρων, ευχές, ευχαριστίες.

Γλύκανε το σκοτάδι αργά. Διαγράφτηκαν πλέον ξεκάθαρα οι γραμμές των λόφων και των βουνών. Πήραν σχήμα και οι όγκοι των σπιτιών και των δέντρων. Δάκρυσαν οι δροσοσταλίδες στ' ακρόκλωνα  και η υγρασία σύρθηκε στη Γη. 

Οι μνήμες με κατέκλυζαν. Σπαράγματα μνήμης που έρχονται απρόσκλητα. Γυναικείες, ανδρικές, παιδικές μορφές…  Συγκεχυμένες. Πρόσωπα που μπαίνουν μέσα σε άλλα πρόσωπα και αντιπροσωπεύουν την έννοια του άλλου… του οικείου, του διαφορετικού. Του άπιαστου. Όπως άπιαστος παραμένει πάντα ο άλλος, η πρόθεσή του, οι διαθέσεις του. 

Βλέπω τον πατέρα μου σε όλα. Εμφανίζεται στα καλά καθούμενα. Σαν μινιατούρα μερικές φορές. Σε έναν κόσμο όπου η απουσία της μάνας είναι καταλυτική.     

Θυμάμαι τη γιαγιά μου που περιέγραφε τα όσα έγιναν στα Κοτύωρα και στα γύρω χωριά. Οι άνθρωποι των χωριών μαζευόταν στις πόλεις! Φυλακίσεις, εξορίες, θάνατοι. κάψιμο σπιτιών, χωριών, λεηλασίες…   

Κάποιοι ισχυρίζονται πως το μίσος δεν έχει θέση στην καρδιά των χριστιανών. Όταν όμως έχεις περάσει τόσα, όταν έχεις χάσει τόσα, τότε πρέπει να είσαι Θεός για να μπορέσεις να συγχωρήσεις, μουρμούριζαν οι μεγαλύτεροι και μια θλίψη μαζί με υπόκωφο  πόνο αχνοφαίνονταν στα βλέμματά τους.

Η θάλασσα αντάριαζε χαμηλά τη σκούρα υγρή της επιφάνεια καθώς η πόλη ξυπνούσε και οι ψυχές αλαφιασμένες έσπευδαν να κρυφτούν μες τις σκιές της νύχτας, που χάνονταν. 

Λουφάζοντας εκεί, μέχρι το επόμενο βράδυ …

Ακόμα οι μάνες φωνάζουν τ' όνομά μας μέσα στις νύχτες, μην τυχόν και χαθούμε και δεν επιστρέψουμε. Ξέρουν ότι δεν έχουμε χαθεί και ότι θα επιστρέψουμε. Κι όμως φωνάζουν την περηφάνια τους. 

Οι μάνες εκείνες στο Άουσβιτς I  και στο ΆουσβιτςII- Μπίρκεναου   φώναζαν κι αυτές με δάκρυα…  

Λυπόμαστε τις σημερινές μανάδες, που κλαίνε στις πατρίδες τους, τις αφιλόξενες θάλασσες, τα αφιλόξενα σύνορα;

Φιγούρες άγνωστες  και γνωστές σας αγαπώ, σας λατρεύω.

Ευχαριστώ το ΔΣ του Πολιτιστικού Συλλόγου Λακκωμάτων. Ευχαριστώ τον χοροδιδάσκαλό μας κ. Παναγιώτη Ζώτο που μας φροντίζει με αγάπη. 

Ευχαριστώ όλη την όμορφη παρέα των συγχορευτών μου και ιδιαίτερα τον Δημήτρη με την μαγική του φλογέρα 

Σας ευχαριστώ όλους που σας είδα να έχετε ομορφύνει τον προσωπικό σας χρόνο και τον χρόνο όλων μας.

Σας ευχαριστώ για την ακέραια μεγαλοψυχία σας